Bronisław Malinowski (1884 - 1942)

Bronisław Malinowski ma wyjątkowe liczne osiągnięcia naukowe, znany jest przede wszystkim jako antropolog, choć jego początkowe zainteresowania badawcze w czasie studiów dotyczyły raczej nauk przyrodniczych i ścisłych. Wyjazd do Londynu oraz studia w London School of Economics Uniwersytetu Londyńskiego zmieniły jego zainteresowania naukowe. Fundamentalne znaczenie dla jego osiągnięć miały jednak wyprawy do Australii i Oceanii, głównie te z lat 1914-1920. Malinowski wyjechał tam na kongres, w trakcie którego wybuchła wojna, ale pozwolono mu zostać na miejscu (mimo iż był formalnie poddanym austriackim, mógł więc być internowany) i rozpocząć badania nad podległą Australii Melanezją. Początkowo prowadził badania terenowe w Nowej Gwinei, gdzie przebywał wśród plemienia Mailu. Następnie odwiedził Wyspę Toulon oraz Wyspy Trobriandzkie, gdzie spędził cztery lata. Miał wybitne zdolności językowe, bo nauczył się miejscowego języka w ciągu niecałego roku. Uważał to za ważną rzecz w pracy badacza, uznając, że antropolog powinien poznać język badanej społeczności. Dlatego nie korzystał z usług tłumacza, przebywając całą dobę wśród miejscowych mógł przyglądać się ich codziennemu życiu, zwyczajom, zachowaniom czy wierzeniom. Brał udział w różnego typu ceremoniach i obrzędach, które skrupulatnie opisywał w swoim notatniku. Dzięki swojej wyprawie i zgromadzonym materiałom napisał fundamentalne dzieło o mieszkańcach Wysp Trobriandzkich (monografia terenowa pt. „Argonauci zachodniego Pacyfiku”). Książka ta została uznana za jedną z najbardziej wpływowych książek antropologicznych wszechczasów, mającą duży wpływ na przyszłe pokolenia badaczy. Malinowski wypracował też metody wyjątkowo dokładnych i długich badań terenowych, stając się niedoścignionym wzorem dla innych antropologów. Po przeprowadzeniu dalszych badań terenowych i opublikowaniu kolejnej słynnej pracy pt. „Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji” został uznany za jednego z najwybitniejszych socjologów w dziejach ludzkości.

Kolejna ważna podróż, rozpoczęta w 1934 r., miała na celu zbadanie ludów Afryki południowej i wschodniej (m.in. Kenii, Tanganiki, Zambii i Suazi). Pracując w Stanach Zjednoczonych prowadził także badania w społecznościach Indian zamieszkujących tereny Meksyku i Arizony.

W trakcie swoich podróży prowadził dziennik (obejmujący okres prawie 10-letni), powstający na kilku kontynentach, w których zapisywał charakterystyczne cechy miejscowej ludności (tubylców), z którymi rozmawiał i wśród których przebywał. Dziennik zawierał też wiele charakterystycznych nazw geograficznych, dlatego jest ciekawym źródłem także dla geografów.

W kolejnych latach pracy naukowej rozszerzył swoje zainteresowania w kierunku ogólnofilozoficznym i choć znany jest głównie z badań w Melanezji, to jego zainteresowania naukowe obejmowały także Azję Mniejszą, Afrykę Północną oraz Amerykę.

Był profesorem najważniejszych światowych Uniwersytetów: Londyńskiego, Harvarda i Yale, co świadczy o uznaniu jakim cieszył się w światowej nauce. Uniwersytet Harvarda nadał mu tytuł doktora honorowego. Wiele uniwersytetów zapraszało go na gościnne wykłady. W uznaniu usług zaproponowano mu prezesurę Królewskiego Instytutu Antropologicznego w Londynie, ale dwukrotnie dał odpowiedź odmowną. Był takie członkiem korespondentem, a potem członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności.

Biografia

Urodził się 7 kwietnia 1884 roku jako jedyny syn Lucjana Malinowskiego herbu Pobóg i Józefy Eleonory z Łąckich. Jego ojciec był entografem i dialektologiem, profesorem filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, a matka, dosyć słabego zdrowia, zajmowała się domem i synem. Był bardzo zdolnym dzieckiem.

W 1902 r. ukończył Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. W latach 1902–1906 studiował matematykę i fizykę na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie w 1908 r. otrzymał doktorat (na podstawie rozprawy pt. O zasadzie ekonomii myślenia).

Następnie wyjechał do Anglii, gdzie w latach 1910–1913 podjął studia z zakresu socjologii i etnologii, a następnie rozpoczął wykłady na London School of Economics przy Uniwersytecie Londyńskim. W 1910 r. został także członkiem prestiżowego Królewskiego Instytutu Antropologicznego. Napisał tam pierwsze studium socjologiczne o rodzinach Aborygenów w Australii, choć nie oparte na badaniach terenowych, to cieszące się uznaniem w brytyjskim środowisku naukowym.

W latach 1914–1920 prowadził swoje najważniejsze badania terenowe w Australii i Oceanii. W pierwszej fazie podróży w 1914 r. towarzyszył mu przyjaciel Stanisław Ignacy Witkiewicz, który jednak na wieść o wybuchu wojny powrócił do ojczyzny. Podróż ta w jego karierze miała przełomowe znaczenie i dzięki powstałym w jej wyniku dziełom stał się jednym z najwybitniejszych antropologów w historii tej nauki.

W 1916 r. doktoryzował się na Uniwersytecie Londyńskim z socjologii. W 1919 poślubił Elisię Rosalinę Masson, córkę sir Davida Orme Massona, profesora chemii na uniwersytecie w Melbourne, z którą miał trzy córki: Józefę, Wandę i Helenę. W latach 1923–1938 dużo czasu spędzał w Bolzano we Włoszech, w domu, który zakupił.

W 1927 r. objął profesurę i pierwszą Katedrę Antropologii na Uniwersytecie Londyńskim. Dwa lata później opublikował monografię pt. Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji, która stała się jego najsłynniejszą książką. W 1934 r. odbył podróż naukową do południowej i wschodniej Afryki.

W 1936 r. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Harvarda, a od 1939 r. był profesorem Uniwersytetu Yale w New Haven. Po śmierci żony w 1935 r., w 1940 r. ożenił się ponownie - poślubił malarkę Annę Valettę Hayman-Joyce. W czasie II wojny światowej prowadził ożywioną działalność w Stanach Zjednoczonych na rzecz wsparcia Polski, tuż przed śmiercią został powołany na prezesa Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku.

Zmarł 16 maja 1942 r. na zawał serca w New Haven w Stanach Zjednoczonych.